ویژگی‌های کائولن

كائولن از نظر صنعتي به رس‌هايي كه داراي مقدار قابل توجهي كائولينيت باشند اطلاق مي‌گردد. ویژگی‌های خاص این ماده باعث شده تا به عنوان یک ماده پر کاربرد در صنعت معرفی شود. به طور خلاصه خصوصيات مهم كائولن، كه مصارف متعدد آن را سبب شده است مي توان به صورت زير نام برد؛ در ادامه برخی از این ویژگی‌ها به تفصیل مورد بررسی قرار می‎گیرد.

  • از نظر شيميايي در گستره وسيعي از تغييرات PH بدون تغيير مي‌ماند.
  • داشتن رنگ سفيد كه آن را به صورت ماده رنگي قابل استفاده مي‌سازد.
  • دارا بودن خاصيت پوششي بسيار خوب
  • نرمي و غير سايشي بودن آن
  • قابليت اندك هدايت جريان الكتريسيته و گرما
  • قيمت ارزان

سنگ کائولن برحسب نوع پيوندهايش به دو گروه پيوند نرم و پیوند سخت طبقه‌بندي مي‌شود. كائولن داراي پيوندهاي نرم عمدتا در صنايع كاشي‌سازي و چيني‌سازي و سراميك‌سازي و مجمسه‌سازي مورد استفاده قرار مي‌گيرند. پيوند در اين كائولن فقط با هيدرات ميسر است. كائولن داراي پيوندهاي سخت كه عمدتا در صنايع لاستيك‌سازي و كاغذسازي مصرف دارند. پيوند در اين نوع فقط با كلسيم امكان‌پذير است و اصطلاحاً در چنين حالتي شبكه پر مي‌باشد.

از جمله خصوصيات اقتصادي مهم كائولن اندازه ريز ذرات آن مي‌باشد. این کانی از مجموعه‌هاي سستي از بلورهاي ريز كه بيشتر شكل و اندازه ثابتي دارند، تشكيل شده است. اندازه کائولن مورد استفاده در صنعت كمتر از دو ميكرون است و اندازه ذرات كائولن را بر حسب درصد وزني ذرات كوچك‌تر از دو ميكرون بيان مي‌کنند. بنابراین ریز بودن ذرات کائولن، يك مزيت اقتصادي براي آن محسوب مي‌شود. اغلب ديگر موادي كه به عنوان رنگدانه، پركننده، پوشش‌دهنده و روان‌ساز استفاده مي‌شوند، بايد به وسيله عمليات هزينه بر خردايش و آسيا كردن، كاهش اندازه داده و به پودر تبديل شوند که این موضوع علاوه بر هزينه‌دار بودن، تقليل اندازه آن ها نيز تصادفي بوده و به طور غيرمنظم شكسته مي‌شوند.

از دیگر خصوصيات صنعتي که در مورد كائولن قابل توجه است، ماهيت شيميايي خنثي آن مي‌باشد. پایداری شیمایی كائولن تحت شرايط شيميايي صنعتي و در گستره PH بين 3 تا 9 این قابلیت را ایجاد می‌کند که به راحتي به عنوان رنگدانه، پوشش و پركننده با ساير تركيبات استفاده شود. اما با وجود پایداری شیمایی کائولن در گستره وسیعی از تغییرات pH، این ماده در اسيد سولفوريك غليظ حل شده و ژل سيليسي از خود بجا مي‌گذارد. گداخته آن در اسيد كلريدريك نيز حل مي‌شود.

كائولينيت در دماي 253 – 300 درجه سانتيگراد بخش زيادي از آب خود را از دست مي‌دهد و در دماي 650 درجه سانتيگراد تمامي ملكول‌هاي آب موجود در شبكه ساختماني آن بخار مي‌شود. در دماي 800 درجه سانتيگراد اين عمل پايان مي‌يابد و يك كاني به شكل نيمه بلورين بنام متاكائولن پديد مي‌آید. مجموعه واكنش هاي فوق تا پايان اين مرحله از نوع حرارت‌گير است. چنانچه دما از 800 درجه سانتيگراد بالاتر رود، ساختمان لايه‌اي كانه شكسته شد و ديگر توان جذب آب دوباره را ندارد. در دماي 925 درجه سانتيگراد واكنش حرارت‌زايي آن آغاز مي‌شود و در اين مرحله با خارج شدن سيليس از متاكائولينيت مازاد، تركيب بصورت يك فاز شبكه اسپينل (2Al2O3 ,3 SiO2) درمي‌آید. سيليس آزاد‌شده بصورت بي‌شكل (آمورف) و يا نيمه بلورين پديدار مي‌شود. به گونه‌اي كه شناسايي آن با آزمايش ديفراكسيون اشعه ايكس امكان‌پذير نمي‌باشد. در دماي حدود 1100-950 درجه سانتيگراد اين فاز شبه اسپينل شروع به شكسته شدن كرده و بخش زيادتري از سيليس خود را آزاد مي‌كند. فرآورده پاياني اين مرحله موليتي است كه احتمالا مقدار سيليسي آن از تركيب طبيعي موليت بيشتر و سيليس پديد آمده بصورت كريستوباليت مي‌باشد كه امكان شناسائي آن با اشعه ايكس وجود دارد. كاني‌هاي بدست آمده بصورت كريستوباليت مي‌باشد كه امكان شناسائي آن با اشعه ايكس وجود دارد. كاني‌هاي بدست آمده از واكنشهاي ياد شده با بالا رفتن دما ناپايدار مي‌شوند و در اين راستا همواره بسوي نوعي ناپايداري بيشتر مي‌روند. از اين رو در دماهاي بالاتر از 1300 درجه سانتيگراد يا بيشتر از اين مسير تعادلي كاني‌هاي كامل شده و به مرحله پايداري مي‌رسند. در اين مرحلكه كاني موليت بدون سيليس مازاد پديد مي‌آید. بنابر اين فاز پاياني اين فرآيندهاي حرارتي شيميايي، موليت و كريستوباليت مي‌باشد كه مقدار كمي كوارتز و به ندرت تريديميت آن ها را همراهي مي‌کنند